ගිණිමහා (Lionfish)

Lionfish

විද්‍යාත්මක නාමය : Pterois

විෂ සහිත සාගරවාසී මත්‍ස්‍ය විශේෂයකි. ස්වභාවිකව ඉන්දු පැසිෆික් මුහුදු සීමාවේ ජීවත්වේ. වෙනත් නම් ‍ලෙස Zebrafish, firefish, turkeyfish හෝ butterfly-cod යන නම් වලින්ද හැඳින්වේ. මොවුන්ගේ විහිදුනු කූරු වැනි වරල් නිසාත් විශේෂිත කැපීපෙනෙන වර්ණ නිසාත් පහසුවෙන් හඳුනාගත හැක. සාමාන්‍යයෙන් රතු, සුදු, ක්‍රීම් පැහැය හෝ කලු පැහැයෙන් වූ වර්ණ පටි ශරීරය පුරා විහිද ඇත. මින්මැඳුරු මත්ස්‍යයෙක් ලෙස ගෙනයන මොවුන් දැන් ආක්‍රමණික මත්ස්‍ය විහේෂයක් වශයෙන් බටහිර අත්ලාන්තික් මුහුදේ හා කැරබියන් මුහුදේ ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතී. දැනට මොවුන්ගේ විශේෂ 11ක් පමණ සොයාගෙන ඇත.

Photograph by Thimira Kavish KD

අත්ලාන්තික් සාගරයේ මොවුන්ගේ විශාලත්වය 5-45cm තරම් දිගින් යුතු වේ. බර 0.025-1.3kg තරම් පරාසයක වේ. ඔවුන්ගේ බාලයන්ගේ විෂ ග්‍රාහිකා වලට අමතරව විශේෂිත වූ ග්‍රාහිකාවක් ඇහේ දාරය මත තිබේ. මේවා උප විශේෂයෙන් විශේෂයට වෙනස්වේ. මෙම ග්‍රාහිකාව ගොදුර අල්ලා ගැනීමට හා ලිංගික අවස්ථාවේදී භාවිතා වේ යැයි පරික්‍ෂණ මගින් සොයා ගෙන ඇත. සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 15ක් පමණ ජීවත්වේ යැයි විශ්වාස කෙරේ.  බෝවන කාලයේදී ගැහැණු සතුන් විසින් ශ්ලේෂ්මල පිරි බිත්තර පොකුරු දමයි. ඒවායේ බිත්තර 15000ක් පමණ වේ. කුඩා මසුන්, මොලුස්කාවන් ආහාරයට ගනි. තමාගේ ඇති කූරු වැනි වරල් නිසාවෙන් ජල රැලි වල නිසලව හිඳිමින් ගොදුරු එකවර ගිල දැමීමට සමත්ය.

Photograph by Seyhan Türemen

මොවුන්ගේ ස්වභාවික සතුරන් ලෙස මොරේ ආඳා, නිල්තිත් කොනට් මාපුවා වැනි සතුන් නම් කල හැක. විශ තිබුනත් මොවුන්ව දඩයම් කරන තවත් සත්ත්ව කාණ්ඩ සිටී. මෙම මත්ස්‍ය විශේෂයට විස කූරු 18ක් පිහිටා ඇත. එමඟින් මොවුන්ට කදිම ආරක්ෂාවක් සැලසේ. විස කූරු 13ක් ඉහළ නාරටියේ උඩු අතට පිහිටයි. කෙටි විස කූරු දෙකක් එක් පැත්තට එකක් වනසේ ශ්‍රෝණිය සම්බන්ධ වරල සමීපයේ හිසට ළංව පිහිටයි. අනෙක් විස කූරු තුන ගුද මාර්ගය ආසන්නයේ එනම් පසුපස වරලේ හරි මැදට වන්නට පිහිටා ඇත. කිමිදුම්කරුවන් මෙම සත්වයා ආසන්නයට වත්ම තරමක් පිටුපසට ගොස් එම විස වරල්  තම සතුරා දෙසට යොමු කරයි. මොවුන් දෂ්ඨ කිරීම බලවත් වේදනාකාරීත්වයක් ඇති කරයි. විස ශරීරගත වූ විට ඔක්කාරය, වමනය, උණ, හුස්මගැනීමේ අපහසුතා, කම්පනය, හිසරදය, මළ දියරමය වශයෙන් පිටව යාම වැනි රෝග ලක්ෂණ මතුවේ. කලාතුරකින් හදවතේ අකර්මණ්‍යතාවය මෙන්ම ගාත‍්‍රාවල තාවකාලික අඩපණවීම්ද මරණයද සිදුවිය හැකිවේ. මෙහි මාරාන්තික බව කුඩා ළමුන්, වයස්ගතවූවන්, දුර්වල ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති අයටයි. ඉතා කලාතුරකින් මෙවැනි මරණ සිදුවිය හැකිවේ

photograph by Dive Lanka